ΑΙΓΙΝΙΤΚΕΣ ΣΚΑΛΕΣ, Ένα χειροποίητο τοπίο

Το πλούτο της υπέροχης αγροτικής κληρονομιάς που κατασκεύασαν και συντήρησαν επί αιώνες οι γενεές των γενεών των αγροτών της Αίγινας, άλλα και τον κίνδυνο της εγκατάλειψης της, που φέρνει το νησί στο κατώφλι της ερημοποίησης λόγο της κλιματικής αλλαγής, έθεσε μια πολύ ενδιαφέρουσα βραδιά αφιερωμένη στις πεζούλες, την οποία παρακολούθησε ένα πολυάριθμο κοινό στην αυλή του Λαογραφικού Μουσείου, την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου.
Εκ μέρος του Συλλόγου Ενεργών Πολιτών που διοργάνωσε την εκδήλωση, στα πλαίσια των προφεστιβαλικών εκδηλώσεων του Fistiki Fest, η Β. Κανελλοπούλου, δημοσιογράφος στρατευμένη στο οικολογικό τομέα, στέλεχος του Πελίτι, τόνισε ότι η φετινή εκδήλωση αποτελεί συνέχεια εκείνης του προηγουμένου χρόνου με θέμα «Σκάλες, μια αξία που χάνεται». Σκοπό έχει να συσπειρώσει δυναμικό και ενέργεια για την ανάδειξη της αξίας και του ουσιαστικού ρόλου των αναβαθμίδων τόσο στην καλαισθησία του «χειροποίητου τοπίου» όσο και στην διάσωση της Αίγινας από την ερημοποίηση που αναπτύσσεται γρήγορα τα τελευταία χρόνια. Πράγματι, όπως υπογράμμισε, οι σκάλες – αναβαθμίδες η πεζούλες, αποτέλεσμα πολύχρονου ανθρώπινου μόχθου, δημιουργούν την υποδομή που δεκαπλασιάζει τις δυνατότητες αγροτικής παραγωγής, συγκρατώντας παράλληλα πολύ μεγαλύτερες ποσότητες νερού της βροχής ώστε να εμπλουτίζεται ο υδροφόρος ορίζοντας. Για τους λόγους αυτούς, όπως είπε, ο ΟΗΕ έχει ανακηρύξει τις αναβαθμίδες μνημείο της ανθρώπινης εργασίας προς διάσωση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο καθηγητής Γ. Μπήτρος, δραστήριος πρόεδρος του Πολιτιστικού Κέντρου της Κυψέλης, εμψυχώνει τα τελευταία χρόνια με πολύ ταλέντο και ευφυΐα ομάδες μαθητών της Αίγινας ώστε να καταγράψουν και να αξιολογήσουν τις παραδοσιακές αγροτικές υποδομές του νησιού, αλώνια, σουβάλες και μύλους. Έχει μάλιστα γράψει θεατρικό έργο που παίχτηκε με εξαιρετική επιτυχία από τους μαθητές με κεντρικό πρόσωπο την γηραιά αγρότισσα της Αίγινας που διαφεντεύει το αλώνι της για να μη πωληθεί ως οικόπεδο. Παρουσιάζοντας μια σειρά φωτογραφιών, ο ομιλητής ανέδειξε τον μεγάλο πλούτο της Αίγινας σε αναβαθμίδες που ακόμα σήμερα διαμορφώνουν το χαρακτηριστικό τοπίο στην Παλαιοχώρα, την Παχειο Ράχη, το Σφεντούρι, το Ανιτσαίο, και σε πολλά αλλά σημεία του νησιού. Όπως είπε, τα σημαντικά πράγματα στην Αίγινα είναι συχνά αυτά στα οποία δεν δίνουμε αρκετή σημασία από συνήθεια, όπως οι σκάλες και οι σουβάλες.
Στην έντονη και ενδιαφέρουσα συζήτηση που ακολούθησε, αναφέρθηκε η αναγκαιότητα της αναβάθμισης των αγροτικών εργασιών και της επιστροφής των νέων στην ύπαιθρο. Έτσι ειπώθηκε, θα περιοριστεί η επικίνδυνη εγκατάλειψη του αγροτικού χώρου και η τεράστια πτώση της παραγωγής που έχει φέρει την χώρα σε απόλυτη διατροφική εξάρτηση τα τελευταία χρόνια. Οι εισηγητές εξάλλου αναφέρθηκαν στις περιπτώσεις άλλων νησιών όπως η Νάξος και η Σίφνος, όπου οι αναβαθμίδες και η διαχείριση του νερού επιτρέπουν την ανάπτυξη σημαντικής παραγωγής τοπικών προϊόντων, αγροτικών και κτηνοτροφικών που στην Αίγινα υπάρχουν, εκτός από την φιστικιά και κάποια κοπάδια, ιδίως σε οικογενειακή βάση . Αναφέρθηκε επίσης το παράδειγμα του Αγκιστριού που αποτελεί αντικείμενο έρευνας του Πολυτεχνείου ως το «πράσινο νησί» του Σαρωνικού. Ο. Γ. Μπήτρος ανήγγειλε τέλος την καταγραφή και ανάδειξη των αιγινήτικων αναβαθμίδων ως νέα σελίδα δραστηριότητας με τους μαθητές του λυκείου. Ελπίζουμε η εκδήλωση αυτή να είναι ένα ακόμα βήμα δημιουργικό για τις προσπάθειες όλων εκείνων που επιμένουν χωρίς να περιμένουν μόνο βοήθεια από το κράτος και πιστεύουν στην αλληλεγγύη, την συνεννόηση και την συνεργασία.