1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Τα «Μονοπάτια Πολιτισμού» της Αίγινας
Στην Αίγινα η προσπάθεια για την καταγραφή, συντήρηση και ανάδειξη των παλαιών πεζοπορικών διαδρομών του νησιού ξεκίνησε το 2009 από μέλη των τοπικών συλλόγων, Σύλλογο Ενεργών Πολιτών Αίγινας και τον Ελληνικό Ποδηλατικό Ορειβατικό Σύλλογο Αίγινας «Ανάβαση».
Η προσπάθεια αυτή εντάχθηκε στο πρόγραμμα «Μονοπάτια Πολιτισμού» της Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και με τη χορηγία της A.G. Leventis Foundation και την υποστήριξη του Δήμου Αίγινας έγινε η σήμανση των εννέα πρώτων μονοπατιών, συνολικού μήκους 45 περίπου χιλιομέτρων.
Ο εντοπισμός των παλιών μονοπατιών έγινε με επιτόπια έρευνα, τη καθοδήγηση των κατοίκων του νησιού καθώς και μελέτη της αποτύπωσης των μονοπατιών στους χάρτες του Γενικού Επιτελείου Στρατού του 1960 που συνέταξε ο Αιγινήτης Στρατηγός Πετρίτης και φυλάσσονται στην Βιβλιοθήκη της Αίγινας.
Ο εντοπισμός, ο καθαρισμός και η σήμανση των 9 αυτών πρώτων διαδρομών -8 πεζοπορικές και 1 ποδηλατική- έγιναν αποκλειστικά με εθελοντική εργασία μελών των 2 παραπάνω τοπικών συλλόγων και άλλων φίλων εθελοντών.
Η επιμέλεια και ο σχεδιασμός των πολιτιστικών πινακίδων και της σήμανσης έγινε από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού η οποία και ανέθεσε στον Τριαντάφυλλο Αδαμακόπουλο –μελετητή χαρτογράφο πεζοπορικών διαδρομών της εταιρίας AnaDigit και topoguide- την τεχνική υποστήριξη, υπογραφή και υποβολή της μελέτης στο Δήμο Αίγινας, το Δασαρχείο Πειραιώς και την Εφορεία Βυζαντινών Μνημείων, καθώς και την επίβλεψη και επιμέτρηση του έργου σήμανσης. Η AnaDigit συνεργάστηκε στενά με τους εμπνευστές του έργου, Henri-Paul Coulon, Ευαγγελία Ρεκλείτη και Βάσω Κανελλοπούλου.
Τον Νοέμβριο του 2015 το δίκτυο των «Μονοπατιών Πολιτισμού» της Αίγινας εγκαινιάστηκε με σύντομη τελετή μπροστά στη μεγάλη πινακίδα με το χάρτη μονοπατιών της Αίγινας που έχει τοποθετηθεί στο λιμάνι κοντά στα εκδοτήρια. Ακολούθησε πεζοπορία στο μονοπάτι 3 και γλέντι στον Ελαιώνα. Στην τελετή μίλησαν ο Αντιδήμαρχος κ. Δέδες, ο πρόεδρος του Συλλόγου Ενεργών Πολιτών κ. Ασπέ Κουλόν, καθώς και η ιδρύτρια του δικτύου «Μονοπάτια Πολιτισμού» κ. Λυδία Καρρά εκ μέρους της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ. Το δίκτυο παραδόθηκε στον Δήμο Αίγινας ο οποίος και ανέλαβε και την ευθύνη της συντήρησης του. Τη συντήρηση του δικτύου συντονίζει ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας με ομάδα εθελοντών -μέλη του Συλλόγου και άλλους φίλους των μονοπατιών του νησιού.
Τα «Μονοπάτια Πολιτισμού» της Αίγινας αγκαλιάστηκαν από τους κατοίκους του νησιού και προσέλκυσαν πεζοπόρους και πεζοπορικές ομάδες από την Ελλάδα και το εξωτερικό βάζοντας την Αίγινα στον χάρτη διεθνώς, ως πεζοπορικό προορισμό. Το δίκτυο μονοπατιών της Αίγινας δεν δημιουργήθηκε μόνο με γνώμονα την τέρψη των περιπατητών , την σύνδεση με τη φύση, την άθληση, την ευαισθητοποίηση των πολιτών για θέματα περιβάλλοντος και πολιτισμού, αλλά και για την τόνωση της τοπικής οικονομίας μέσω του εναλλακτικού τουρισμού. Να αναφέρουμε εδώ: την επέκταση της τουριστικής σεζόν, την αποκέντρωση του τουριστικού προϊόντος του νησιού, την έμφαση στην παραγωγή τοπικών προϊόντων, τη δημιουργία τοπικών επαγγελματικών ομάδων που προσφέρουν οργανωμένες πεζοπορίες καθώς και περιηγήσεις με ποδήλατο. Κι ακόμα, την ετήσια διοργάνωση του Αγώνα Βουνού “Ελλάνιος Δίας” που διοργανώνει ο Όμιλος Αθλοπαιδιών Κούρος Αίγινας -σε συνεργασία με τον Δήμο Αίγινας- στα «Μονοπάτια Πολιτισμού» του νησιού, με συμμετοχές επωνύμων αθλητών απ’ όλη την Ελλάδα, κλπ.
2. ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ, ΕΠΕΚΤΑΣΗ, ΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ (έργα 2015-2025)
Ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας συντονίζει και υλοποιεί, με ίδια μέσα, τη συντήρηση και την ανάδειξη των μονοπατιών της Αίγινας. Κάθε Κυριακή από Οκτώβριο ως Μάιο μια 15μελής συνήθως ομάδα εθελοντών φροντίζει με ήπιους καθαρισμούς τη βατότητα των «Μονοπατιών Πολιτισμού» της Αίγινας και ελέγχει -και όπου χρειάζεται ανανεώνει- τη σήμανση.
Παράλληλα τα τελευταία χρόνια, η ίδια ομάδα, με τη στήριξη του Δήμου και σε συνεργασία με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού εργάστηκε για τον εντοπισμό και τον καθαρισμό και άλλων παλιών μονοπατιών του νησιού με σκοπό τον εμπλουτισμό του υπάρχοντος δικτύου, προτείνοντας την προσθήκη τριών κυκλικών διαδρομών στην ανατολική και βόρεια πλευρά του νησιού, καθώς και μικρές διαδρομές, ‘Ενώσεις’ και ‘Προσβάσεις’, που συνδέουν τα υπάρχοντα μονοπάτια μεταξύ τους και τα καθιστούν προσβάσιμα από όλα τα λιμάνια του νησιού. (30 επιπλέον χλμ.)
Αυτή την πρόταση, μια πρώτη μελέτη του Συλλόγου Ενεργών Πολιτών που επιμελήθηκαν ο Henri-Paul Coulon και η Ελίκα Βλαχάκη, και έχει τίτλο «Μονοπάτια Πολιτισμού στην Αίγινα, Πρόταση Συντήρησης και Επέκτασης του Δικτύου Μονοπατιών της Αίγινας» παρέδωσε ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας στον Δήμο Αίγινας και στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού στα πλαίσια της συνεργασίας του με τους δυο φορείς.
Σε αυτήν τη πρώτη μελέτη βασίστηκε το «ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ: Ανάδειξη, αξιοποίηση και αναβάθμιση μονοπατιών στο Δήμο Αίγινας» που εκπόνησε εξωτερικός συνεργάτης του Δήμου και υπέβαλε για χρηματοδότηση ο Δήμος Αίγινας στον ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ, τον Ιούνιο του 2023 με επιτυχή αποτελέσματα.
3. ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ σχετικά με τη προμελέτη που υπέβαλε ο Δήμος Αίγινας προς τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. (29/06/2023), με τίτλο, «ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ: Ανάδειξη, αξιοποίηση και αναβάθμιση μονοπατιών στο Δήμο Αίγινας»
Στις 29 Ιουνίου 2023 ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας εκτός από την «ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΟ ΑΙΓΙΝΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ» ΤΟΥ Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.» απέστειλε στον Δήμο σχόλια και επισημάνσεις που αφορούσαν στο «ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ: Ανάδειξη, αξιοποίηση και αναβάθμιση μονοπατιών στο Δήμο Αίγινας» που υπεβλήθη.
Αυτές οι παρατηρήσεις παρατίθενται πιο κάτω με μεγαλύτερη σαφήνεια έτσι ώστε να ληφθούν υπόψη από την Τεχνική Υπηρεσία ή/και τον εξωτερικό συνεργάτη του Δήμου Αίγινας κατά τη σύνταξη του Τεύχους Δημοπράτησης του ανωτέρω έργου.
Θέλουμε να τονίσουμε ότι ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας είναι στη διάθεση του μελετητή για οποιαδήποτε διευκρίνιση καθώς και για επιτόπια επίσκεψη στις προτεινόμενες διαδρομές ώστε να εντοπιστούν τα σημεία όπου χρειάζεται να γίνουν έργα, να βρεθούν παρακάμψεις σε περίπτωση ιδιοκτησίας και για ότι άλλο προκύψει.
- Στις προτεινόμενες νέες διαδρομές πέρα από τον ήπιας κλίμακας καθαρισμό, θα χρειαστούν να γίνουν κάποια μικρά έργα, όπως πλατύσκαλα και βαθμίδες από πέτρα ή κορμούς ξύλου σε απότομα σημεία, περάσματα και νεροφαγώματα, ανακατασκευή ξερολιθιών ή πέτρινων τοιχίων που ορίζουν το μονοπάτι, προστατευτικά κιγκλιδώματα για τη προστασία των επισκεπτών σε σημεία όπου το μονοπάτι συναντά τον κυρίως δρόμο, κλπ. Επίσης θα χρειαστεί να απομακρυνθούν μπάζα καθώς και κομμάτια αμιάντου που έχουν πεταχτεί στο διάβα του μονοπατιού.
Τέτοια μικρά έργα θα χρειαστεί να γίνουν και σε σημεία του υφισταμένου δικτύου «Μονοπατιών Πολιτισμού» του νησιού.
Τα βελτιωμένα σχεδιαγράμματα των μονοπατιών επέκτασης και αναβάθμισης του δικτύου μονοπατιών της Αίγινας, με τα προτεινόμενα σημεία σήμανσης καθώς και τις τοποθεσίες όπου θα χρειαστεί να κατασκευαστούν μικρά έργα, βρίσκονται στον σύνδεσμο https://drive.google.com/drive/folders/1y-FD2rrCtBiiCf_w11B_f7Srr0cYKMu1?usp=sharing
- Θεωρούμε ότι η κατασκευή χώρων αναψυχής και η τοποθέτηση τραπεζόπαγκων στο δίκτυο μονοπατιών της Αίγινας όχι μόνο δεν είναι απαραίτητη αλλά είναι εις βάρος της εικόνας και της ελκυστικότητας του δικτύου. Τέτοιες υποδομές με τον καιρό εγκαταλείπονται και ρημάζουν και αλλοιώνουν την ομορφιά του τοπίου. Ο πεζοπόρος πάει στα μονοπάτια για να βρεθεί στη φύση, θα προτιμήσει ένα βράχο και τη σκιά ενός δέντρου για να ξαποστάσει.
Οι πεζοπορικές διαδρομές στην Αίγινα είναι μάλλον σύντομες (μέσος όρος μονοπατιών 6χλμ) και σε αυτές ο πεζοπόρος συναντά εξαιρετικά σημεία με θέα –ιδιαίτερα τα αλώνια-, όμορφα εκκλησάκια, καλοχτισμένες πεζούλες και σχεδόν σε κάθε μονοπάτι όχι πηγές αλλά μικρές και μεγάλες σουβάλες όπου μπορεί να κάτσει και να ξαποστάσει.
Οι αποστάσεις στην Αίγινα είναι μικρές και σε κάθε περιοχή του νησιού ο επισκέπτης θα βρει κάποια ταβέρνα που θα εξυπηρετήσει τις ανάγκες του, υποστηρίζοντας έτσι τους επαγγελματίες του νησιού μέσω του πεζοπορικού τουρισμού.
Κατά τη μελέτη θα μπορούσαμε να προτείνουμε -επιλεκτικά και με μέτρο- κάποια σημεία –θέσεις θέας – όπου θα μπορούσαν διαμορφωθούν ‘παγκάκια’ αξιοποιώντας φυσικές πέτρες όταν αυτές έχουν κατάλληλο σχήμα και ύψος και βρίσκονται στο σημείο.
- Πρόβλεψη χώρων στάθμευσης: Να εξεταστεί εάν στην αρχή κάποιων διαδρομών θα ήταν σκόπιμο να διαμορφωθούν μικροί χώροι στάθμευσης και διαβάσεις πεζών με διαγράμμιση επί του οδοστρώματος.
- Όσο αφορά τους ανακυκλωμένους κάδους απορριμμάτων που αναφέρονται στη προμελέτη του Δήμου θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι σύμφωνα με το άρθρο 12, ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III: ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ της Υ.Α. 151344/165/18.01.2017 (ΦΕΚ Β´ 206/30.01.2017) Καθορισμός τεχνικών προδιαγραφών χάραξης, σήμανσης, διάνοιξης και συντήρησης των ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών, η «Τοποθέτηση δοχείων απορριμμάτων κατά μήκος των μονοπατιών απαγορεύεται. Σκόπιμο είναι να τοποθετούνται διακριτικές πινακίδες καλής συμπεριφοράς ώστε να ενημερώνονται και να παρακινούνται οι επισκέπτες να παίρνουν μαζί τους τα απορρίμματα που παράγουν.»
Η παρουσία κάδων απορριμμάτων έχει το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό. Λειτουργούν δηλαδή ως πόλος έλξης σκουπιδιών που πέρα από το αισθητικό πρόβλημα είναι δυνητικά αιτία πυρκαγιάς.
Αν και στο άρθρο 11. Πρόβλεψη χώρων στάθμευσης ,του παραρτήματος III, αναφέρεται ότι «Δύναται στους χώρους στάθμευσης να τοποθετούνται δοχεία απορριμμάτων. Αυτό γίνεται μόνο όταν υπάρχει εξασφαλισμένη αποκομιδή των σκουπιδιών από τον Φορέα λειτουργίας (Δασαρχείο, Φορέας Διαχείρισης, Δήμος, ή άλλος φορέας).» , για τους προαναφερόμενους λόγους πιστεύουμε και συμφωνούμε με το άρθρο, ότι «σκόπιμο είναι και εδώ να τοποθετούνται διακριτικές πινακίδες καλής συμπεριφοράς και να παρακινούνται οι επισκέπτες να παίρνουν μαζί τους τα απορρίμματα που παράγουν.»
- Κατά την έρευνα για τη χάραξη των προτεινόμενων διαδρομών έχει γίνει προσπάθεια αποφυγής της διέλευσης από ιδιόκτητες αγροτικές περιοχές. Υπάρχουν όμως σημεία όπου σύμφωνα με τους χάρτες του κτηματολογίου το παλιό μονοπάτι περνάει ανάμεσα, δια μέσου ή στο όριο ιδιοκτησίας όπου όμως το μονοπάτι εμφανίζεται ως μέρος της ιδιοκτησίας. Αυτά τα σημεία θα χρειαστεί να ελεγχθούν και αν κριθεί αναγκαίο να ληφθεί άδεια διέλευσης από τον ιδιοκτήτη ή να βρεθεί παράκαμψη.
- Στο έργο «Ανάδειξη, αξιοποίηση και αναβάθμιση μονοπατιών στο Δήμο Αίγινας», θα ήταν καλό να συμπεριληφθούν ενέργειες για την προβολή των μονοπατιών και του περιπατητικού Τουρισμού με την χρήση συμβατικών και ηλεκτρονικών μεθόδων . ( χάρτες, φυλλάδια, εφαρμογή για τα κινητά, ιστοσελίδα καθώς και video για την προβολή των πεζοπορικών διαδρομών της Αίγινας.) Ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας συνεργάστηκε πρόσφατα με την χαρτογραφική και εκδοτική εταιρεία Ανάβαση για την επανέκδοση του πεζοπορικού χάρτη της Αίγινας ο οποίος βρίσκεται σε σημεία πώλησης πεζοπορικών χαρτών, σε όλο τον κόσμο.
4. ΣΗΜΑΝΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ»
Οι προτεινόμενες κυκλικές διαδρομές καθώς και οι μικρές διαδρομές, ‘Ενώσεις’ έχουν επιλεχτεί για να εμπλουτίσουν και να επεκτείνουν το υφιστάμενο δίκτυο «Μονοπατιών Πολιτισμού» της Αίγινας συνδέοντας τα υπάρχοντα μονοπάτια μεταξύ τους, προσφέροντας έτσι στους επισκέπτες επιλογές συνδυασμών νέων διαδρομών.
Παράλληλα οι ‘Προσβάσεις’ από τα τέσσερα λιμάνια του νησιού –Αίγινα, Σουβάλα, Αγία Μαρίνα, Πέρδικα – δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να προσεγγίσει τα μονοπάτια χωρίς τη χρήση μεταφορικού μέσου. Η έναρξη των μονοπατιών από το εκάστοτε λιμάνι προσφέρει στην περιοχή ένα μεγάλο τουριστικό πλεονέκτημα πέρα από το γνωστό ‘ήλιος και θάλασσα’, και επεκτείνει τη τουριστική σεζόν σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Το έργο «Ανάδειξη, αξιοποίηση και αναβάθμιση μονοπατιών στο Δήμο Αίγινας» δεν μπορεί να νοηθεί ως ένα νέο δίκτυο μονοπατιών στην Αίγινα αλλά μόνο ως συνέχεια / επέκταση, ανάδειξη, αξιοποίηση και αναβάθμιση του υπάρχοντος δικτύου «Μονοπατιών Πολιτισμού» του νησιού, και η σήμανσή του δεν μπορεί παρά να είναι ενιαία για λόγους συνέπειας στο τουριστικό προϊόν και αποφυγή σύγχυσης για τον επισκέπτη.
Στο τεύχος του Συλλόγου Ενεργών Πολιτών Αίγινας «Μονοπάτια Πολιτισμού στην Αίγινα, Πρόταση Συντήρησης και Επέκτασης του Δικτύου Μονοπατιών της Αίγινας» καθώς και στο Τεύχος Προμελέτης του Δήμου «ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ: Ανάδειξη, αξιοποίηση και αναβάθμιση μονοπατιών στο Δήμο Αίγινας» προτείνεται η σήμανση των διαδρομών να γίνει με κεραμικά πλακίδια εφυαλωμένα με κόκκινη και λευκή αδιάβροχη υαλώδη επικάλυψη, με ανάγλυφη μορφή θαλάσσιας χελώνας όπως αυτή χαρακτηριστικά απεικονίζεται στους περίφημους στατήρες της Αίγινας, γνωστούς και ως ‘χελώναι’. Τα κεραμικά πλακίδια, εκτός από την ιδιαίτερη αισθητική τους αξία και την μοναδική ταυτότητα που προσδίδουν στο δίκτυο μονοπατιών της Αίγινας, έχει αποδειχθεί ότι δεν ξεθωριάζουν και δεν φθείρονται με τον χρόνο. Κεραμικά πλακίδια θα πρέπει να τοποθετηθούν, αμφίδρομα, στο σύνολο του δικτύου μονοπατιών του νησιού –επέκταση και υφιστάμενο.
Θεωρούμε σκόπιμο την επιμέλεια για τον σχεδιασμό της σηματοδότησης και σε αυτό το έργο να αναλάβει και πάλι η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, ώστε να εξετάσει εάν υπάρχει ανάγκη ανανέωσης της υπάρχουσας και να εξασφαλισθεί η ενιαία εικόνα και ταυτότητα του δικτύου.
Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα «Μονοπάτια Πολιτισμού» της ΕΛΛΕΤ, στο οποίο υπάγονται και τα Μονοπάτια της Αίγινας, έχει ήδη υλοποιηθεί σε 12 περιοχές σε ολόκληρη την Ελλάδα, ενώ 2 από τις διαδρομές του, το Menalon Trail στην Αρκαδία και το Nestos-Rodopi Trail Θράκη έχουν λάβει διεθνή πιστοποίηση Leading Quality Trails – Best of Europe της European Ramblers Association. Τον Οκτώβριο 2019 τα “Μονοπάτια Πολιτισμού” τιμήθηκαν με το Βραβείο Europa Nostra στην κατηγορία ευαισθητοποίησης κοινού.
Το δίκτυο μονοπατιών της Αίγινας, ένα κοινό έργο 4 φορέων – ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Δήμου Αίγινας, Συλλόγου Ενεργών Πολιτών Αίγινας και Ελληνικού Ποδηλατικού Ορειβατικού Συλλόγου Αίγινας «Ανάβαση»- έμεινε ζωντανό και συνεχίστηκε χάρη στην αφοσίωση των εθελοντών, την αγάπη των κατοίκων και των επισκεπτών για τη φύση και τον πολιτισμό, την ανάπτυξη και προβολή τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας του πεζοπορικού τουρισμού, αλλά και την καλή συνεργασία Δήμου Αίγινας, ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, και Συλλόγου Ενεργών Πολιτών Αίγινας.
Ελπίζουμε στην συνέχεια της συνεργασίας μας.
Ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας για τα Μονοπάτια Πολιτισμού Αίγινας
